هورمون کوله سیستوکینین چیست؟

کوله سیستوکینین هورمونی است که قبلاً پانکرئوسیتوکینین نامیده می شد و علت این نامگذاری به دلیل اثر تحریکی آن بر ترشح پانکراس است.

در اثنی عشر، توسط سلول های پوشاننده این قسمت از روده کوچک تولید می شود. با این حال، در مغز توسط نورون های خاص و حتی در هیپوتالاموس نیز ترشح می شود و گیرنده هایی در سیستم عصبی مرکزی و دستگاه گوارش نیز دارد.

به طور کلی، عملکرد کوله سیستوکینین با کنترل اشتها و هضم مرتبط است. همچنین به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در نظر گرفته می شود و تحقیقات اخیر نقش آن را در اختلالات اضطرابی بررسی کرده است.

کوله سیستوکینین چگونه تولید می شود؟

اولین مطالعات روی کوله سیستوکینین تقریباً به یک قرن پیش برمی گردد. این هورمون در سال 1928 توسط آیوی و اولدبرگ در ترشحات مخاطی معده گربه ها و سگ ها شناسایی شد. در سال 1964، ژورپس و موت برای اولین بار آن را جدا کردند و توالی اسید آمینه آن را توصیف کردند.

کوله سیستوکینین یک پپتید است که توسط سلول های مخاطی دوازدهه ترشح می شود. اگرچه در سایر بخش‌های روده کوچک نیز ایجاد می‌شود.

کوله سیستوکینین توسط پلی پپتیدهای مختلف، تری گلیسیریدها، گلوکیدها، یونهای هیدروژن و کلسیم از طریق مسیر پاراسمپاتیک تحریک می شود. 

در مغز جایی است که بیشتر کوله سیستوکینین تولید می شود و نورون‌هایی که آن را می‌سازند در مقایسه با هر نوروپپتید دیگری فراوان‌تر هستند.

عملکرد کوله سیستوکینین

کوله سیستوکینین به نسبت مساوی در مخاط روده و مغز یافت شده است. بنابراین، فرض بر این است که عملکردهای آن در سیستم گوارشی به اندازه سیستم عصبی مهم است، اگرچه دومی هنوز به طور دقیق درک نشده است.

1. تنظیم اشتها

در میان انواع مختلف هورمون‌ها، انتروهورمون‌هایی وجود دارند که کوله سیستوکینین به همراه سکرتین و گاسترین بخشی از آن هستند. آنها عملکردهای ترشحی و حرکت دستگاه گوارش را تنظیم می کنند و در مکانیسم های کنترل گرسنگی و سیری شرکت می کنند.

بر اساس تحقیقات ، محرک هایی که توانایی اثرگذاری روی هیپوتالاموس، کاهش اشتها و افزایش مصرف انرژی را دارند، از دستگاه گوارش می آیند. مواد درگیر عبارتند از گلوکاگون، بمبزین، کوله سیستوکینین و گلوکز.

بنابراین، عملکرد اصلی کوله سیستوکینین مربوط به هضم است. از این نظر، این هورمون با تأثیر بر اسفنکتر پیلور، سرعت تخلیه غذا از معده را تنظیم می کند. همچنین تولید و تحویل صفرا را تحریک می کند و آنزیم های آزاد شده توسط پانکراس را افزایش می دهد.

به همین ترتیب، باعث آزاد شدن اسیدهای معده می شود که در تجزیه غذای مصرف شده اثرگذار هستند. علاوه بر این، عملکردهای متابولیک زیر را در پی دارند:

- به تنظیم عبور صفرا کمک می کند، اسفنکتر اودی را شل می کند.

- اسفنکتر تحتانی مری را شل می کند.

- تحرک روده کوچک و روده بزرگ را افزایش می دهد.

- ترشح آب و الکترولیت ها را در روده ها افزایش می دهد.

- ترشح انسولین را تحریک می کند.

2. گرسنگی و سیری

کوله سیستوکینین به عنوان یک انتقال دهنده عصبی و تعدیل کننده عصبی در سطح مغز عمل می کند و روی مرکز سیری واقع در هیپوتالاموس داخلی اثر می گذارد و اشتها را کاهش می دهد . اثر سیری با غلظت آنزیم های پانکراس در روده ایجاد می شود و تقریباً 80 تا 90 دقیقه طول می کشد.

تحقیقات نشان می دهد که پاسخ بی اشتهایی با تحریک گیرنده های CCK1 واقع در عصب واگ انجام می شود. این سیگنال از طریق هسته دستگاه انفرادی به مرکز سیری می رسد و نیاز به دریافت غذا را کاهش می دهد.

3. اختلالات خلقی و اضطرابی

عملکرد کوله سیستوکینین بر روی سیستم عصبی مرکزی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما به نظر می رسد که دارای عملکردهای اضطراب زا و تعدیل کننده هیجان در مدارهای عصبی است.

ارتباط کوله سیستوکینین با بیماری آلزایمر

مطالعه اخیر نشان داده است که سطوح بالای کوله سیستوکینین ممکن است از بیماری آلزایمر جلوگیری کند و از آنجایی که در هیپوکامپ سنتز می شود، به عنوان یک انتقال دهنده عصبی کلیدی در حفظ حافظه عمل می کند.

هورمون اشتها و اضطراب

هورمون کوله سیستوکینین در کنترل اشتها نقش دارد، اگرچه کارشناسان معتقدند که می تواند با اضطراب و وحشت نیز مرتبط باشد.

افرادی با سطوح بالای کوله سیستوکینین هستند که علائم هیچ اختلال یا بیماری را نشان نمی دهند