زرتشتیان یزد آیین "سده" برگزار کردند

به گزارش ایرنا، همچنین زرتشتیان در این آیین برای سلامتی و موفقیت مردم ایران و سربلندی و سرفرازی کشور در عرصه‌های مختلف نیایش کردند.

سده از آیین‌های مهم ایرانیان به شمار می‌رود که با آداب و رسوم ویژه در غروب دهمین روز بهمن ماه که در گاهشمار زرتشتی مقارن با شانزدهمین روز از ماه بهمن (روز مهر ایزد) است، برگزار می شود و پیروان این آیین با افروختن هیزمی که مردم از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، این آیین را برگزار می‌کنند.

منشا آیین سده به فرهنگ ایران باستان باز می گردد که در آن آتش به همراه آب، باد و خاک از عناصر مقدس به شمار می رفته و در بسیاری از جشن های ایرانیان نقش کاربردی داشته است و این عناصر را گرامی می‌داشتند، همچنین ایرانیان باستان معتقد بودند آتشی که در این روز افروخته می شود، سمبل و نشانه گرم شدن زمین و آماده شدن برای ورود به فصل بهار است.

در بعضی ادوار که ایرانیان با محدودیت روبرو بوده اند، هیزم ها را بر بلندای کوه یا بالای بام خانه ها جمع می کردند و در آیین سده می سوزاندند اما امروزه مکان های مشخصی را برای افروختن آتش انتخاب و این آیین را در این مکان ها برگزار می کنند.

در این جشن، زرتشتیان و موبدان به صورت حلقه، گرد آتش می ایستند و مردم در پشت سر آنها قرار می گیرند؛ در این مراسم موبدان دعای آتش نیایش می خوانند و سپس هیزم‌ها را آتش می‌زنند و در ادامه با آیین های شاد، به شاهنامه خوانی و اجرای موسیقی می پردازند؛ زرتشتیان در آیین سده معمولا لباس های سفید و شاد بر تن می کنند .

بر اساس گاه‌شماری زرتشتی، شانزدهمین روز از ماه بهمن یعنی روز مهر ایزد از ماه بهمن برابر با دهمین روز از ماه بهمن با گاهشماری خورشیدی به جشن سده معروف است و یادآور اهمیت نور، آتش و انرژی است هر چند جشن سده کمتر جنبه دینی داشته است، اما همواره زرتشتیان پاسدار و متولی آن بوده اند.

در نوروزنامه منسوب به خیام آمده است : "هر سال تا به امروز جشن سده را پادشاهان نیک عهد در ایران و توران به جای می آورند بعد از آن به امروز، زمان این جشن به دست فراموشی سپرده شد و فقط زرتشتیان که نگهبان سنن باستانی بوده و هستند این جشن را بر پا می داشتند".

از دید اسطوره شناسی این جشن به پیدایش آتش در زمان هوشنگ شاه پیشدادی نسبت داده شده است، می‌دانیم شیوه کشت و کار و کندن کاریز و درخت کاشتن نیز در این دوره بوده است، بنابر آنچه در شاهنامه آمده است، "روزی هوشنگ شاه برای شکار به دامنه کوهی می رود که ناگاه ماری سیاه می بیند و سنگی به طرف او پرتاب می کند هر چند سنگ به مار نمی خورد اما به سنگ دیگری برخورد می کند و در نتیجه جرقه ای از آن ایجاد و بوته ای روشن شده و آتش پدیدار می گردد".

فردوسی در این باره چنین می‌گوید:
بر آمد به سنگ گران سنگ خرد هم آن و هم این سنگ گردید خرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
جهاندار پیش جهان آفرین نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد همین آتش آن گاه قبله نهاد
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد سده نام آن جشن فرخنده کرد

به گفته بیهقی و بیرونی، این جشن در دوران مختلف حتی پس از اسلام تا دوران مغول هم بوسیله مردم و سلاطین برگزار می شد، مرداویج در سال ۳۲۳ هجری(سده دهم میلادی) این جشن را با شکوه تمام در اصفهان برگزار کرد، چنانکه در تاریخ بیهقی آمده است، سلطان مسعود غزنوی نیز در سال۴۳۰ هجری این جشن را برگزار کرده است.

نظریه های جدیدتری که در متون قدیمی نیامده اند، دلیل نامگذاری سده را به عدد صد نسبت داده و آن را گذشت یکصد روز از زمستان بزرگ (آبان الی دهم بهمن که پایان چله بزرگ است) بیان می دارند که در این روز روشنایی و گرما افزون می گردد و طلوعی دیگر از خورشید آغاز می شود.

در شریف آباد اردکان یزد مراسم مشابهی به نام هیرمبا در روز اشتاد ایزد و آذرماه بدون کبیسه برگزار می گردد که این روز تا نوروز دقیقا صد روز فاصله دارد به هر صورت پاسداشت و احترام به آتش و آب و باد و خاک در بین زرتشتیان و ایرانیان سابقه دیرینه دارد.

سده از آیین‌های مهم ایرانیان به شمار می‌رود که با آداب و رسوم ویژه در غروب دهمین روز بهمن ماه که در گاهشمار زرتشتی مقارن با شانزدهمین روز از ماه بهمن (روز مهر ایزد) است، برگزار می شود

در خصوص پیدایش جشن سده اعتقادات گوناگونی وجود دارد از جمله اینکه در ایران باستان زمستان بزرگ از اول آبان ماه آغاز و تا دهم بهمن یا پایان چله بزرگ ادامه داشته است و این مدت صد روز است و معتقدند پایان چله بزرگ زمین نفس می کشد و گرم می شود و بعد از این تاریخ سرمای سختی پیش نمی آید از این رو جشن سده در واقع جشن گرامیداشت انرژی و روشنایی و کاهش عمر زمستان بوده است.

در نظریه دیگری از شب چله تا نوروز که روزها طولانی تر می شده مردم روزها و شب ها را جدا می شمردند بنابراین از دهم بهمن ماه تا نوروز را مجموع صد روز و شب تشکیل می داده و به این دلیل به دهم بهمن سده می گفتند که به همین عدد صد اشاره دارد.

گفته می شود این جشن همیشه به شکل دسته‌جمعی و با گردهمایی مردمان شهر و محله و روستا در یک‌جا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شد؛ مردم در گردآوردی هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی نیز است.

در این روز زرتشتیان با حضور در یک محل از شهر یا روستا در کنار هم، آتشی می‌افروزند و به نیایش‌خوانی و سرودخوانی و پایکوبی نیز می‌پردازند.

آیین سده در کدام مناطق استان یزد برگزار شد؟

آیین سده در استان یزد امسال در شهرها، روستاها و محله های زرتشتی نشین استان یزد برگزار شد:

انجمن زرتشتیان و سازمان و باشگاه جوانان زرتشتی یزد، این آیین را از ساعت ۱۷ تا ۱۹ عصر ۱۰ بهمن در محوطه باز سازمان و باشگاه جوانان زرتشتی یزد و انجمن زرتشتیان تفت و توابع نیز این مراسم را در روستای زین آباد برگزار کردند؛ همچنین انجمن زرتشتیان قاسم آباد نیز از ساعت ۳۰: ۱۷ آیین سده را با برگزاری آیین آتش افروزی در محوطه باز سالن ماهیار اردشیر آغاز نمودند و سپس در داخل سالن با برنامه های شاد و متنوع ادامه یافت.

نظریه های جدیدی که در متون قدیمی نیامده اند، دلیل نامگذاری سده را به عدد صد نسبت داده و آن را گذشت یکصد روز از زمستان بزرگ (آبان الی دهم بهمن که پایان چله بزرگ است) بیان می دارند

انجمن زرتشتیان کوچه بیوک از ساعت ۳۰: ۱۶ ، سده را در سالن زرتشتیان این محله زرتشتی نشین یزد آغاز کردند که گاتهاخوانی، سخنرانی و آتش افروزی از بخش های این برنامه بود؛ انجمن زرتشتیان اهرستان یزد هم سده را از ساعت ۳۰: ۱۷ در مجموعه تالار جاماسبی اهرستان برگزار کرد؛ انجمن زرتشتیان خرمشاه هم آیین آتش افروزی جشن سده را در باشگاه مزدیسنا خرمشاه و از ساعت ۱۷ برگزار نمود؛ انجمن زرتشتیان رحمت آباد نیز جشن سده را به صورت سنتی در مجموعه آدریان این محله زرتشتی نشین از ساعت ۱۸ پسین برگزار کرد.

مجتمع فرهنگی ورزشی فیروزه و بمان مهدی آباد(غول آباد) نیز آیین جشن سده را از ساعت ۱۷ عصر برگزار نمود؛ انجمن زرتشتیان نرسی آباد نیز جشن سده را از ساعت ۴۵: ۱۷ در محوطه باز تالار رستم این محله زرتشتی نشین با آیین آتش افروزی آغاز نمود و سپس برنامه های جشن در تالار رستم پیگیری شد.

انجمن زرتشتیان کسنویه، آیین آتش افروزی جشن سده را از ساعت ۱۷ در درمهر و در محوطه کنار سالن پولاد کسنویه آغاز کرد و سپس در تالار خورشید گردهم آمدند؛ انجمن زرتشتیان نصرت آباد جشن سده را در مجتمع فرهنگی ورزشی نصرت آباد و از ساعت ۱۷ با آیین آتش افروزی و انجمن زرتشتیان اله آباد نیز جشن سده را از ساعت ۱۷ در زیارتگاه خواجه خضر این محله برگزار کردند.

انجمن زرتشتیان حسن آباد میبد، نیز جشن سده را از ساعت ۱۵: ۱۶ مجموعه درمهر حسن آباد و انجمن زرتشتیان شریف آباد اردکان این جشن را از ساعت ۳۰: ۱۶ در مجموعه آتشکده و شاه ورهرام ایزد این محله زرتشتی نشین اردکان برگزار نمودند.

هم اکنون حدود ۶ هزار نفر از پیروان آیین زرتشت در استان یزد زندگی می کنند، زرتشتیان یک نماینده در مجلس شورای اسلامی دارند.