واگذاری فعالیت‌ها یا خصوصی‌سازی در راه‌آهن باید منجر به بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها شود

به گزارش ایرنا از شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، «محمدهادی ضیایی‌مهر» در واکنش به مصاحبه اخیر «پورسیدآقایی» مدیرعامل مستعفی و اسبق راه‌آهن افزود: در کنار روند تدریجی مشارکت بخش غیردولتی در راه آهن‌، تجربیات ناموفق متعددی نیز از کشورهای مختلف به واسطه واگذاری‌های شتاب زده فعالیت‌ها و دارایی‌های راه آهن به بخش غیردولتی از جمله در انگلستان، چین، فرانسه، آرژانتین و غیره گزارش شده است و به همین دلیل کشورهایی از جمله روسیه، هند، قزاقستان، ترکیه، ترکمنستان و غیره فرآیند خصوصی‌سازی را تا انجام بررسی و بازطراحی و مدل‌سازی دقیق‌تر به تعویق انداخته‌اند.

عضو هیات مدیره راه آهن ادامه‌داد: تجربیات جهانی در وضعیت کنونی ساختار اغلب راه آهن‌های پیشرو دنیا نشان می‌دهد که افزایش بهره وری و نسبت ستانده به نهاده، در صنعت حمل ونقل ریلی در یکپارچگی فعالیت‌ها حاصل می شود.

وی اضافه‌کرد: همان‌طور که در تجربیات خصوصی‌سازی راه‌آهن‌های دیگر کشورها مشاهده شد، عمده راه‌آهن‌های سایر کشورها اقدام خاصی برای واگذاری لکوموتیوهایشان به بخش خصوصی انجام نداده‌اند و همچنان لکوموتیو به عنوان پیشران صنعت ریلی در اختیار راه آهن‌ها قرار دارد.

معاون ناوگان راه آهن تاکید کرد: در راه آهن جمهوری اسلامی ایران پس از واگذاری واگن‌های باری و مسافری که سالیان متمادی از آن می گذرد، مدیران عامل و هیات مدیره‌های مختلف بنا به مقتضیات و دلایل خاص خود نسبت به واگذاری لکوموتیوها اقدام نکردند.

در زمان خود لکوموتیوی واگذار نکردید/ با کدام عملکرد برای راه‌آهن نسخه می‌پیچید؟

وی خطاب به مدیرعامل مستعفی راه‌آهن، تصریح‌کرد: «حتی در زمان مسوولیت جنابعالی، معاونت وقت ناوگان که از خبرگان صنعت ریلی هم هست و تجربه حضور در معاونت وقت ناوگان را در سالیان متمادی و هم تجربه عضویت در هیات مدیره و معاون بازرگانی و بهره برداری را داشته است‌، با تجزیه و تحلیل درست هیچ‌گونه تمایلی به واگذاری لکوموتیوها به بخش خصوصی نداشت و این رویکرد را حتی با تغییر مدیران عامل و هیات مدیره راه آهن هم بیان کرد که لکوموتیو ناموس راه آهن است.»

ضیایی‌مهر با اشاره به برخی از اظهارات پوسیده اخیر مدیرعامل اسبق راه‌آهن، عنوان‌کرد: در ارتباط با واگذاری ۵۰ دستگاه لکوموتیو «آلستوم» به بخش خصوصی که در زمان مسوولیت جنابعالی به آن اشاره کرده‌اید، با وجود اینکه لکوموتیوهای مذکور در سال ۱۳۹۶ به روش ROO (بازسازی، بهره برداری و انتقال مالکیت) و در راستای حمایت از مشارکت بخش خصوصی با ساختار قرارداد مناسبی به یکی از شرکت‌هایی که در بخش تولید لکوموتیو هم در سال‌های اخیر تجربیاتی را دارد واگذار شده و مقرر شده بود که در مدت پنج سال (یعنی تا سال ۱۴۰۱) هر ۵۰ دستگاه لکوموتیو بازسازی و با راه اندازی به چرخه حمل ونقل بار راه آهن افزوده شود.

معاون ناوگان راه‌آهن تاکید کرد: با وجود پیگیری‌ها و جلسات متعدد برگزار شده راه‌آهن با شرکت سرمایه گذار، تا پایان سال ۱۴۰۲ فقط تعداد ۲۰ دستگاه از لکوموتیوهای مذکور بازسازی و راه‌اندازی شده است که متوسط آماده‌به‌کاری همین ۲۰ دستگاه هم در حال حاضر حدود ۱۰ دستگاه (۵۰ درصد آماده به کاری) است و قابلیت اطمینان همین ۱۰ دستگاه هم حدود ۷۰ درصد است و در رده بندی قابلیت اطمینان لکوموتیوهای باری بخش غیردولتی در رتبه آخر قرار دارد.

وی خاطرنشان‌کرد: این درحالی است که علت اصلی واگذاری این لکوموتیوها به بخش خصوصی که توسط مدیران وقت تصمیم‌گیر راه آهن از جمله جنابعالی اتخاذ شده بود، این بود که شرکت سرمایه گذار با تامین به‌موقع منابع مالی مورد نیاز و برنامه‌ریزی مناسب در مدت تعیین شده در قرارداد، هر ۵۰ دستگاه لکوموتیو را بازسازی و با راه‌اندازی به موقع آن‌ها در عمل به رفع یکی از گلوگاه‌های اصلی حمل ونقل ریلی که لکوموتیو است کمک کند که در واقع این طور نشد و نمی‌توان به عنوان یک تجربه موفق از آن نام برد.

معاون ناوگان راه‌آهن تاکید کرد: با توجه به اینکه شرایط محیط اقتصادی بخش حمل ونقل در ایران به واسطه سیاست جاری و نامتوازن توزیع یارانه‌ها در این بخش به گونه ای نیست که رقابت واقعی بین بخش حمل ونقل جاده ای و ریلی وجود داشته باشد و همانطورکه جنابعالی در مصاحبه خود اشاره مختصری داشته‌اید، به‌دلیل پایین بودن نرخ سوخت، تقریباً رایگان بودن دسترسی به جاده‌ها، کم اهمیت بودن نرخ بالای تصادفات جاده‌ای، قیمت تمام شده بخش جاده‌ای به شکل غیرواقعی پایین نگه داشته شده است و شرکت‌های بخش خصوصی ریلی به ویژه در بخش مسافری امکان فعالیت و ادامه حیات را بدون حمایت‌های دولت ندارند.

وی خاطرنشان‌کرد: ظرفیت‌های قانونی خوبی از جمله بند «الف» ماده ۵۷ قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه، پیش‌بینی شده بود که محقق نشد. منابعی که بر اساس برآورد طی سال های ۱۳۹۶ لغایت۱۴۰۲ افزون بر ۲۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی به راه آهن تزریق می کرد و البته ارزش روز این منابع بسیار بیشتر است.

ضیایی‌مهر تصریح‌کرد: همچنین عدم جبران زیان حمل ونقل مسافری ریلی در قوانین بودجه سالیانه و عدم تحقق منابع حاصل از ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید در سال‌های گذشته باعث انباشت تعمیرات انجام نشده در زیرساخت‌های ریلی، ناوگان و بر آورده نشدن انتظارات اقتصادی شرکت‌های سرمایه گذار بخش‌خصوصی و همچنین عدم توسعه متوازن زیر ساخت‌ها وناوگان ریلی و در نتیجه عدم امکان افزایش سهم جابجایی بار و مسافر در شبکه ریلی شده است.

معاون ناوگان راه‌آهن تاکید کرد: بنابراین مشکل صنعت ریلی فقط واگذاری یا عدم واگذاری لکوموتیوها به بخش خصوصی نیست، بلکه ضرورت تقویت اقتصاد حمل ونقل ریلی با کمک دولت و مجلس است که امیدواریم با اجرای قوانین پیش بینی شده در برنامه هفتم توسعه و قوانین بودجه سنواتی، شرایط صنعت حمل ونقل ریلی بهبود یابد و بستر برای توسعه زیر ساخت، ناوگان به منظورافزایش بهره وری و ارائه خدمات مناسب در بخش حمل ونقل بار و مسافر به مردم کشورمان توسط دولت و بخش خصوصی فراهم شود.

وی اظهار داشت: راه آهن جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر از هر گونه سرمایه‌گذاری در بخش توسعه ناوگان از جمله لکوموتیو استقبال کرده است، به طوری که در ۲ سال اخیر تعداد ۴۴ دستگاه لکوموتیو نو توسط شرکت‌های سرمایه‌گذار بخش خصوصی به چرخه حمل بار راه آهن افزوده شده که نسبت به مدت مشابه ۷۶ درصد رشد داشته است.

ضیایی‌مهر خاطرنشان‌کرد: با افزایش سطح تعاملات و حمایت‌های لازم از شرکت‌های بخش خصوصی مالک لکوموتیو، از جمله بهبود پرداخت مطالبات آنها و همچنین منطقی‌تر کردن تعرفه لکوموتیو، در سال گذشته بیش از ۴۳ درصد حمل بار راه آهن توسط لکوموتیوهای بخش خصوصی انجام شده است.

معاون ناوگان راه‌آهن تاکید کرد: این در حالی است که در سال ۱۳۹۸ سهم لکوموتیوهای بخش خصوصی از حمل بار ریلی حدود ۳۰ درصد بوده است که این موضوع بیانگر حمایت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و افزایش سطح تعاملات با آنها در حوزه لکوموتیو بوده است.