به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر حسین واله استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که اهداف ترامپ از این فشار ها چیست؟ دو، تا چه اندازه قدرت برای تحقق آنها دارد و سه: چقدر موانع بر سر راه او است؟ به خبرآنلاین گفت:
«اول از اهداف شروع می کنم. ترامپ به دلیل خاصی با بقیه رؤسای جمهور آمریکا تفاوت مهمی دارد: ترامپ محصول بازگشت راست در آمریکا است. یک روند بازگشت راست در جهان قابل مشاهده است هم در امریکا هم اروپا هم اطراف خودمان.
در امریکا نماینده ان ترامپ است، لذا رفتار و تصمیم گیری او و نحوه مواجه اش با مسائل با یک کاخ سفید استاندارد فرق دارد. بطور متعارف، کاخ سفید نماینده راست نبوده، بلکه نماینده یک توازن موقت بین نیروهای رقیب داخل امریکا بوده. اما ترامپ این طور نیست. با این نگاه من معتقدم برای این اقدامات ترامپ باید انگیزه های سه لایه ای را در نظر گرفت؛
یک انگیزۀ رفتار سیاسی غیر متعارف ترامپ چه در مناقشه با ایران و چه در برخورد با خیلی مسائل جهانی دیگر، دنبال قهرمان بازی است. دعوایی که با بقیه دنیا براه انداخته از مساله مهاجران گرفته تا تعرفه فولاد و بودجه ناتو و خروج از یونسکو و پیمانهای دیگر و... به این هدف است که بگوید قدرت برتر آمریکا ست و من می توانم آمریکا را به شکوه گذشته خود بازگردانم.
در مورد ایران هم همین است: می خواهد این تصور را القا کند که او تنها کسی است که می تواند به مناقشه چهل ساله ایران و امریکا پایان دهد.
انگیزه دوم همراستا با انگیزه اول ولی متفاوت است: دفاع بی حد و مرز از اسرائیل. منافع و خط مشی ترامپ با اسرائیل تطابق پیدا کرده است. دراسرائیل هم راست ها در قدرت هستند و دقیقا همان منطق را دنبال میکنند: تکیه بر قدرت عریان، زیر پا گذاشتن هرگونه ملاحظه حقوق بشری و روابط بین المللی و عرف جهانی و توسل به زور و ارعاب و توان نظامی برای حل و فصل کردن قضایا.در اسرائیل فعلا راست افراطی در قدرت است. ریاست جمهوری ترامپ فرصت بسیار مغتنمی برای راست افراطی در اسرائیل است تا با تکیه بر توان امریکا و به دست ترامپ پاره ای از مسائل لاینحل خود در منطقه را حل کند.
سومین انگیزه: در سالهای گذشته ما بیخود و بی جهت با برخی عرب های پولدار منطقه سرشاخ شدیم و رقابت را به مرز خصومت رساندیم. آنها از ترس ما نفس نمی کشیدند و حتی برای دفاع از خود به دشمن مشترکمان پناه بردند. این نیروی عرب هم از فرصت ظهور این جریان در امریکا استفاده می کند برای اینکه با تکیه بر توان فوق العاده زیاد فراقاره ای امریکا مساله خود با ایران را سریع حل کند.
انگیزه ترامپ از این مواجهه خصومت امیز پلکانی رو به تشدید با ایران، برامده از این سه عنصر مختلف است. حالا باید بینیم که امریکا چقدر زور دارد تا این اهداف را پیش ببرد و با چه موانعی رو برو ست.
می توانیم اهداف امریکا را هم مرحله بندی کنیم. مرحلۀ اول تضعیف ایران است به عنوان یک واحد سیاسی با یک موقعیت استراتژیک. این خواسته عرب ها و اسرائیل هم هست. به این دلیل که با عرب ها خصومت بی جهت داریم. انها زورشان به تنهایی به ایران نمی رسد، در شرایطی که دیگران با انگیزه های دیگر با ایران سرشاخ بشوند انها به هدف خود می رسند؛ اگر از توان ایران ۵۰ درصد کاسته شود انها آسوده خاطر می شوند. هدف اسرائیل هم هست چون ایران تنها کشوری بوده که در ۴۰ سال اخیر از مقاومت پشتیبانی مؤثر کرده و این پشتیبانی به دو شکست سنگین برای اسرائیل منجر شده است.
هدف بعدی تضعیف منطقه است؛ یعنی هم ایران، هم عرب ها هم ترکیه. این هدف اسرائیل و بخشی از نیروی راست افراطی در امریکا مشخصا نئوکان های مذهبی تندرو ست. ایران، عربستان و کشورهای کوچک خلیج فارس، همه اینها به جان هم بیفتند تا ایران و عرب ها ۵۰ سال به عقب بر گردند و منطقه به یک ویرانه تبدیل شود. در آن صورت اسرائیل جشن خواهد گرفت.
اگر فرض کنیم که ترامپ و «گروه بی» با آن سه انگیزه که توضیح آن رفت؛ این عملیات را در منطقه انجام می دهند، آنگاه روشن است که تضعیف ایران مقدم بر تضعیف منطقه است. اگر بتوانند بدون آسیب عمده به منطقه ایران را خلع سلاح کنند، این کار را ترجیح می دهند. علتش این است که در این پروژه همه شان اتفاق نظر دارند. سرش این است که بعد از اینکه با سقوط صدام عراق از باشگاه قدرت خارج شد، داعش و طالبان تا حد زیادی ضربه خوردند، وقتی این ها ضعیف شدند، دو نیرو در منطقه قدرت می گیرد؛ ایران و ترکیه. این دو کشور می توانند خلاء قدرتی را که به وجود آمده پر کنند، چراکه ثبات بیشتری در منطقه دارند.
اگر این دو کشور به حالت طبیعی رها شوند، می توانند یواش یواش خورده قدرت های باقی مانده از پیمان ساکس پیکو بعد از جنگ جهانی را شکار کنند. یکی دیگر از اهداف این است که جلوی شکار این کشورهای کوچک به خصوص توسط ایران را بگیرند. ترکیه هم خطرناک است اما نه به اندازه ایران، چون ترکیه در هم تنیدگی قوی با ناتو دارد لذا می توانند از آن راه تاحدی جلویش را بگیرند. ضمن اینکه ترکیه در اثر سقوط اخوان پس از تبدیل بهار عربی به زمستان عربی، دچار بحران است.
در کنار این اهداف؛ یک هدف از سنخی دیگر نیز قابل توجه است؛ این هدف عام را امریکایی ها اعم از ترامپ و غیر ترامپ دنبال می کنند: دشمن سازی از ایران بعد از سقوط شوروی. بعد از دوران جنگ سرد دوران مناقشه بر پایه ایدئولوژی تمام شد؛ موتور همه مناقشه ها تضاد منافع سیاسی، نظامی و اقتصادی ست. آمریکا برای پیشبرد اهدافی که از آن دوران داشته و هنوز ادامه می دهد، در داخل کشور احتیاج به یک دشمن دارد. این دشمن است که هزینه های گزاف مداخلات همه جانبه در اقصی نقاط عالم را توجیه می کند.
اروپا هم اهداف استعماری را رها نکرده اما امکان پرداخت این هزینه را ندارد. آنقدر پولی که آمریکا خرج می کند برای رهبری جهانی خود، اروپایی ها ندارند. این رهبری جهانی پر هزینه احتیاج به انگیزه داخلی دارد. آن هم به دشمن نیاز دارد. در چهل سال گذشته ما متاسفانه با بی توجهی به این خط مشی راهبردی امریکا، خیلی به انها کمک کردیم که این دشمن سازی از ایران را انجام دهند. این روند کماکان ادامه دارد ، روزی ختم خواهد شد که اتفاقات خیلی رادیکالی بیفتد که فعلا بعید است.
اخرین هدفی که می شود در فهرست اهداف مرحله ای ذکر کرد بهم ریختن اوضاع داخلی ایران است. از بهم ریختن ایران اول اسرائیل سود می برد و بعد عرب ها. سود زیادی برای امریکا ندارد.آمریکا با استراتژی راهبردی رهبری جهانی که دارد، از بهم ریختن ایران منتفع نمی شود. اما فعلا این هدف به عنوان یک سیاست اتخاذ شده به دلایل تکنیکی تصادفی مثلا رفاقت بولتون با مجاهدین خلق، نزدیکی سعودی با مجاهدین و پولهایی که آنها خرج می کنند. با رفتن بولتون به کاخ سفید، مجاهدین دوباره وارد ماجرا شدند. ارزوی آنها این است که داخل ایران آشوب شود تا انها بتوانند انتقام خود را بگیرند.
اینکه چقدر می توانند به نتیجه برسند بستگی به زور آنها و مقاومت ایران دارد.، اگر اینطور نگاه کنیم بهتر می توانیم به این سوال پاسخ بدهیم که این مناقشه، در نهایت چه خروجی خواهد داشت.
مشروح این گفتگو را اینجا بخوانید.
310 310
نظر شما