واکنش‌های غربی به تنش باکو-ایروان؛ حسن‌نیت یا بازی سیاست؟

بامداد روز یکشنبه نیز درگیری میان نظامیان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مرزهای مشترک از سر گرفته شد. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در حالی با صدور بیانیه ای نیروهای ارمنستان را به آغاز عملیات متهم کرد که نخست وزیر ارمنستان نیز اعلام کرد که جمهوری آذربایجان آغاز کننده حمله بوده است.

به دنبال ازسرگیری این درگیری‌ها، مقامات کشورهای جهان طی موضع‌گیری‌های مختلفی خواستار توقف این تنش و برقراری آتش بس فوری در مرزها شدند.

نبود عزم جدی در غرب برای حل مناقشه قره‌باغ

مقامات کشورهای غربی ، آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در حالی طی مقاطع مختلف همزمان با تشدید تنش‌ها میان ارمنستان- جمهوری آذربایجان، با موضع‌گیری‌هایشان تلاش کرده‌اند که نشان دهند غرب مخالف هرگونه درگیری میان این دو کشور است اما به نظر می رسد غرب عزم و تصمیم جدی برای حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ ندارد.

وجود هرگونه ناآرامی و بی ثباتی در منطقه ای که حساسیت های زیادی هم برای غرب، هم برای ناتو و هم برای آمریکا دارد، شاید چندان هم برای آنها(غرب، ناتو و آمریکا) نگران کننده نباشد و حتی نسبت به وقوع چنین رویدادهای بی ثبات کننده در منطقه ای که قدرت هایی چون روسیه در آن قرار گرفته اند، چندان هم بی میل نباشند چرا بخشی از منافع خود را در وجود ناامنی، تنش و دردسر در این منطقه جستجو می کنند.

از  سوی دیگر، برخی از کارخانه‌های سلاح سازی غرب شاید هم چندان بی میل نسبت به بروز چنین درگیری هایی نیستند. آنها به فکر ایجاد بازاری  برای فروش سلاح هستند ضمن اینکه برخی دولت های  غربی از جمله واشنگتن منافع خود در مناطق مختلف جهان را در بی ثباتی ها و ناامنی ها می جویند.

اینکه چرا دهه‌ها تلاش بین‌المللی برای پایان دادن به تنش‌ها در قره‌باغ نتیجه نداشته، سوالی است با هر بار تشدید درگیری های مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان، مطرح می شود. 

هر چند از همان ابتدای درگیری در قره‌باغ بازیگران زیادی از اروپا گرفته تا آمریکا و آسیا طرح های زیادی برای حل بحران ارائه کردند، اما تاکنون این طرح ها از جمله تاسیس کارگروه مینسک هیچ یک به نتیجه مطلوب خود نرسیده و منطقه همچنان در حالت نه صلح و جنگ باقی مانده است.

روسیه به همراه فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ  را بر عهده دارد .

گروه مینسک که عهده دار حل‌وفصل مناقشه قره باغ بوده، پس از گذشت بیش از سه دهه نتوانسته در ماموریت اصلی خود به درستی ایفای نقش کند و به همین علت به اعتقاد بسیاری از کارشناسان گروه مینسک اکنون به گروهی شکست خورده و فاقد کارایی لازم برای حل بحران قره باغ تبدیل شده است.

برخی کارشناسان معتقدند که غرب در تداوم مناقشه میان ارمنستان- جمهوری آذربایجان منافع پشت پرده‌ دارد و تشدید بحران میان این دو کشور را به سود خود می داند. تداوم این تنش حتی ممکن است زمینه را برای حضور نمایندگان غرب در منطقه به بهانه اقدامات صلح‌طلبانه فراهم ‌کند. هدف دیگر غرب در عدم تلاش برای حل و فصل این مناقشه، مسئله دسترسی به منابع انرژی و نفتی کشورهای آسیانه میانه و منطفه قفقاز است.

اروپایی ها نیز که گاه و بیگاه همزمان با تشدید این تنش فقط به موضع‌گیری و درخواست برای توقف درگیری‌ها بسنده کرده‌اند، اقدام جدی و عملی برای متقاعد کردن ارمنستان و جمهوری آذربایجان در کنار گذاشتن اختلافات انجام نداده‌اند.

ترامپ و فرصتی برای امتیازگیری انتخاباتی

وزارت خارجه آمریکا در حالی  در مورد تنش مرزی ارمنستان- جمهوری آذربایجان موضع‌گیری کرده و خواستار توقف درگیری‌ها شده است که دونالد ترامپ نیز شخصا در این رابطه گفته است: ما در حال رضد اوضاع هستیم. من درباره آن آگاهی دارم. ما روابط خوبی در آنجا داریم و نگاه می‌کنیم اگر بتوانیم آن را متوقف می‌کنیم.

ترامپ که این روزها سخت در تکاپو است تا شاید بتواند بخشی از اعتبار از دست رفته خود در نزد مردم کشور را برای پیروزی در انتخابات پیش رو احیا کند، هیچ بعید نیست که بخواهد نمایشی شبیه نمایش عادی سازی روابط برخی اعراب با اسرائیل یا صلح افغانستان را این بار در میانه میدان تنش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بازی کند هرچند دیگر فرصتی تا انتخابات سخت 13 آبان برایش باقی نمانده است.

جای تعجب نیست اگر او بخواهد آب گل آلود میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به فرصتی برای ماهیگیری انتخاباتی خود تبدیل کند یا ممکن است او به بهانه آرام کردن تنش ها، به فکر حضور نظامی واشنگتن در منطقه باشد تا مواضع خود در برابر روسیه را تقویت کند.

از دیگر سو، چندی پیش زمزمه مضحکی مبنی بر احتمال نامزد شدن ترامپ برای کسب جایره صلح نوبل مطرح شد! و او شاید با اجرای نمایش های صلح، بدنبال ترفندهای تازه برای محقق کردن رویای تصاحب این جایزه است.

310 310